Lãng phí trong sản xuất là yếu tố mà các doanh nghiệp thường bỏ qua, nhưng nếu không được kiểm soát, nó có thể khiến doanh nghiệp thất thoát đáng kể. Bài viết này tìm hiểu 7 loại lãng phí khác nhau và cách giảm thiểu, giúp chủ động tránh lãng phí và cải thiện năng suất sản xuất.
Lãng phí trong sản xuất là gì?
Lãng phí trong sản xuất là bất kỳ hoạt động nào sử dụng tài nguyên không mang lại giá trị gia tăng cho sản phẩm. Lãng phí có thể dưới mọi hình thức như thời gian, tiền bạc, nhân công, không gian, … Các loại lãng phí phổ biến là khiếm khuyết sản phẩm, thời gian chờ đợi, sản xuất thừa…
7 loại lãng phí trong sản xuất và giải pháp loại bỏ
1.Lãng phí trong vận chuyển
Vận chuyển cũng là một loại lãng phí trong sản xuất vì nó sẽ làm tăng thêm chi phí cho sản phẩm và tốn thời gian cho hoạt động. Nó có thể được thực hiện dưới hai hình thức một là vận chuyển nguyên liệu từ bên ngoài đến vị trí nhà máy và thứ hai là vận chuyển nguyên liệu bên trong nhà máy. Việc vận chuyển quá mức có thể xảy ra khi các bước vận hành không trôi chảy và yêu cầu vận chuyển thêm vật liệu từ bộ phận này sang bộ phận khác của cơ sở. Khoảng cách càng dài thì chi phí liên quan đến lãng phí trong vận chuyển càng cao.
Lý giải cho điều này là do vị trí và cách bố trí nhà máy không phù hợp, các quy tắc và quy định của chính phủ… Giảm lãng phí vận chuyển liên quan đến việc vạch ra cách bố trí cơ sở sản xuất và thay đổi sao cho các hoạt động ở hạ nguồn được khép kín và trôi chảy.
Giải pháp loại bỏ lãng phí trong vận chuyển:
- Tối ưu hóa quy trình đóng gói: Doanh nghiệp cần đóng gói sản phẩm theo quy trình an toàn, tránh hư hỏng trong quá trình vận chuyển bằng cách sử dụng các biện pháp bảo vệ. Quy trình này có thể kể đến việc sử dụng xốp bọt biển, bao bì, thùng carton phù hợp với kích thước, trọng lượng và đặc tính của hàng hóa.
- Thiết lập quy trình xếp dỡ: Quy trình xếp dỡ cần được quan tâm nhằm phân loại và xếp hàng hóa cẩn thận để tránh va đập, rơi vỡ. Và doanh nghiệp cần đào tạo cho nhân viên vận chuyển, bốc dỡ hàng hóa các kỹ năng cần thiết để thực hiện công việc có hiệu quả.
- Áp dụng công nghệ theo dõi vận chuyển: Một số công cụ phục vụ cho việc quản lý, theo dõi vận chuyển mà doanh nghiệp có thể áp dụng như mã vạch, phần mềm quản lý kho hàng…
2. Lãng phí do sản xuất dư thừa
Sản xuất dư thừa xảy ra khi lượng cung lớn hơn lượng cầu, tức là doanh nghiệp sản xuất quá nhiều so với nhu cầu của thị trường. Lý do gây ra sự lãng phí này có thể bởi việc dự báo sai lệch nhu cầu khách hàng, kế hoạch sản xuất không hiệu quả hay thiếu kiểm soát sản xuất. Việc sản xuất thừa sẽ gây tốn kém đối với một cơ sở sản xuất vì nó làm gián đoạn dòng nguyên liệu và có thể làm giảm chất lượng của sản phẩm cũng như năng suất tổng thể doanh nghiệp.
Giải pháp loại bỏ lãng phí do sản xuất dư thừa:
- Cải thiện khả năng dự đoán nhu cầu sản xuất: Doanh nghiệp cần nắm vững thông tin về xu hướng và nhu cầu thị trường để có được dự báo chính xác về số lượng sản phẩm cần sản xuất. Đồng thời, thiết lập kế hoạch sản xuất linh hoạt dựa trên dự báo này để tránh việc sản xuất quá nhiều hàng hóa không cần thiết.
- Áp dụng phương pháp Lean Manufacturing: Đây là phương pháp được phát triển nhằm tối ưu hóa hiệu suất, tăng cường chất lượng sản phẩm và giảm lãng phí trong quá trình sản xuất. Bằng việc áp dụng bộ nguyên tắc vàng trong Lean Manufacturing như 5S, Kanban, Just-in-Time (JIT), và Kaizen doanh nghiệp có thể cải thiện lãng phí do sản xuất dư thừa.
3. Lãng phí do thao tác sản xuất
Loại lãng phí này đề cập đến các hoạt động không mang lại hiệu quả công việc của nhân viên. Những hoạt động như thời gian tìm kiếm công cụ, chưa thành thạo với công việc… gây trì trệ, không đồng nhất khiến quá trình sản xuất giảm hiệu quả. Nguyên nhân có thể do bố trí quy trình không phù hợp, thiếu hụt nguyên liệu hoặc công cụ cho dây chuyền…
Giải pháp loại bỏ lãng phí do thao tác sản xuất:
- Thiết lập quy trình làm việc: Doanh nghiệp cần phân tích và đưa ra đánh giá thay đổi hoặc cải thiện quy trình làm việc. Một quy trình hiệu quả cần tinh gọn các bước, công đoạn sản xuất giúp tiết kiệm chi phí cũng như thời gian. Điều này có thể tạo ra sự đồng nhất và phối hợp chặt chẽ, liền mạch giữa các bộ phận trong quá trình sản xuất.
- Áp dụng nguyên tắc 5S: Sử dụng nguyên tắc 5S để sắp xếp bố cục khu vực sản xuất như lưu trữ các dụng cụ thường xuyên sử dụng, đặt các công cụ nặng ở phía dưới….
4. Lãng phí do lỗi sản phẩm
Lỗi sản phẩm là loại lãng phí trong sản xuất mà đề cập đến một sản phẩm không đáp ứng các thông số kỹ thuật mà khách hàng yêu cầu. Điều này dẫn đến lãng phí thời gian rất lớn, bắt đầu từ hình thức giấy tờ. Sản phẩm sau đó cần phải được xử lý và tái sản xuất, việc này cũng tốn thời gian và tiền bạc. Nguyên nhân dẫn đến sai sót này có thể do kiểm soát chất lượng kém, lao động chưa hiệu quả, sai quy trình sản xuất…
Giải pháp loại bỏ lãng phí do lỗi sản phẩm:
- Đảm bảo nguồn nguyên vật liệu: Quản lý chất lượng nguyên liệu thô hoặc linh kiện từ nhà cung cấp để đảm bảo đáp ứng nhu cầu thành phẩm. Từ đó giảm được tỷ lệ lãng phí trong sản xuất do lỗi sản phẩm
- Kiểm soát chất lượng sản xuất: Áp dụng các quy trình kiểm soát chất lượng sản xuất để phát hiện và sửa đổi lỗi sản phẩm, đảm bảo tiêu chuẩn trước khi đưa ra thị trường.
5. Lãng phí do hàng tồn kho
Hàng tồn kho là một trong những thách thức lớn nhất trong tình hình sản xuất hầu hết doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp không duy trì bất kỳ lượng hàng tồn kho nào thì điều đó có thể gây ra tình trạng ngừng sản xuất và không thể đáp ứng nhu cầu thị trường. Ngoài ra, hàng tồn kho dư thừa có thể làm tăng thời gian sản xuất, tiêu tốn không gian sản xuất và trì hoãn quá trình tạo ra thành phẩm. Nguyên nhân của điều này có thể do nhà cung cấp không phù hợp, cách bố trí và dự báo nhu cầu thị trường sai…
Giải pháp loại bỏ lãng phí do hàng tồn kho:
- Áp dụng chiến lược Just-in-Time: Đây là mô hình sản xuất trong đó hàng hóa chỉ được sản xuất khi có yêu cầu.
- Lập kế hoạch cho việc mua hàng: Doanh nghiệp cần lên kế hoạch cho việc thu mua nguyên vật liệu đầu vào dựa theo nhu cầu, tránh tình trạng lưu trữ tồn kho.
- Xây dựng quy trình quản lý kho: Xác định hoạt động kiểm soát, lưu trữ hàng hóa và áp dụng các phương pháp quản lý kho thông minh nhằm duy trì lượng hàng tồn kho ở mức tối ưu.
6. Lãng phí do quá trình chờ đợi
Quá trình chờ đợi cũng là một trong những loại lãng phí trong sản xuất. Loại lãng phí này xuất hiện khi một sản phẩm hoặc những công việc đang trong tiến độ thực hiện (WIP) không được chuyển hoặc xử lý. Nguyên nhân có thể là do việc lập kế hoạch sản xuất còn thiếu sót, thiếu đào tạo chi tiết, thiếu kiểm soát…
Giải pháp loại bỏ lãng phí do quá trình chờ đợi:
- Bảo dưỡng định kỳ: Cải thiện độ tin cậy của máy móc bằng việc bảo trì phòng ngừa nhằm giảm thiểu, loại bỏ tình trạng trì hoãn và trục trặc.
- Quản lý nguyên vật liệu đầu vào: Đảm bảo chuỗi cung ứng luôn diễn ra xuyên suốt để tránh tình trạng thiếu nguyên vật liệu, linh kiện trong quá trình sản xuất.
7. Lãng phí do gia công dư thừa
Lãng phí do gia công dư thừa đề cập đến việc thực hiện nhiều công việc hơn mức cần thiết và liên quan đến các hoạt động dư thừa không làm tăng thêm giá trị cho sản phẩm. Ví dụ cho loại lãng phí này như việc đánh bóng và thêm thắt các chi tiết cho sản phẩm mà trong đó các thao tác hoàn thiện đơn giản cũng được chấp nhận. Các bước này thường được thực hiện bởi công nhân và đây là một trong những bước có chi phí cao nhất trong cơ sở sản xuất. Lý do đơn giản nhất cho việc này có thể là quy trình vận hành tiêu chuẩn chưa hiệu quả hoặc yêu cầu của khách hàng không rõ ràng.
Giải pháp loại bỏ lãng phí do gia công dư thừa:
- Xác định các nhiệm vụ sản xuất cốt lõi và quy trình chung của doanh nghiệp để loại bỏ các thiết kế, các bước không cần thiết, giảm thiểu lãng phí trong sản xuất.
- Tạo và triển khai các quy trình vận hành tiêu chuẩn cho từng nhiệm vụ. Từ đó giúp tối ưu hóa thành phẩm trước khi gửi đến khách hàng.
Giải pháp giải quyết bài toán lãng phí trong sản xuất
MES-X là hệ thống điều hành quản lý toàn diện quy trình sản xuất thông minh cung cấp cho doanh nghiệp cái nhìn tổng thể về toàn bộ quá trình sản xuất. Một trong những tính năng chính của MES-X là giảm lãng phí trong quá trình sản xuất bằng việc tối ưu hóa lịch trình sản xuất, phân bổ nguồn lực và quản lý nguyên vật liệu hiệu quả. Việc tăng cường quản lý hàng tồn kho và giảm thiểu các sai sót trong quá trình sản xuất sẽ giúp giảm lãng phí về nguyên vật liệu và tài sản cho nhà máy.
MES-X có thể áp dụng cho tất cả các loại mô hình sản xuất phổ biến nhất hiện nay và mang tới giải pháp đồng hành cùng doanh nghiệp nhằm tối ưu chi phí sản xuất với các module chính:
- Hệ thống quản lý thực thi sản xuất MEScore: Quản lý sản xuất trên từng công đoạn từ lập kế hoạch cho đến báo cáo giúp kiểm soát hàng hóa, tránh sản xuất hay gia công dư thừa.
- Hệ thống quản trị kho thông minh WMS-X: Quản lý kho thông minh trong thời gian thực nhằm duy trì lượng hàng tồn kho ở mức tối ưu.
- Hệ thống quản trị chất lượng QMS-X: Giảm thiểu lãng phí do lỗi sản phẩm bằng cách quản lý chất lượng đầu vào – quá trình sản xuất – đầu ra sản phẩm.
- Hệ thống quản lý thiết bị, bảo trì bảo dưỡng MMS-X: Loại bỏ lãng phí do thời gian chờ dựa vào hệ thống MMS-X giúp lập kế hoạch quản lý và bảo trì thiết bị, cảnh báo lỗi và phân tích hiệu quả của máy móc thiết bị.
- Giải pháp truy xuất nguồn gốc TMS-X: Theo dõi hành trình sản phẩm và truy xuất nguồn gốc trên từng công đoạn.
